عاقبت تاجر و محصل های فرانسه
دانلود عکس: به گزارش دانلود عکس، اعزام دانشجو به دانشگاه های اروپایی از دوران شاه عباس دوم صفوی شروع شد و در دوره فتحعلی و محمد شاه قاجار به ۱۰۰ نفر رسید اما این روند در دوره ناصرالدین، مظفرالدین، محمدعلی و احمد شاه قاجار به مدت ۵۳ سال متوقف گردید. اعزام نفرات برتر دانشگاه های داخلی به اروپا در دوره پهلوی ها از سر گرفته شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه یافت.
به گزارش دانلود عکس به نقل از ایسنا، امروز ۱۲ مهر ماه نود و چهارمین سالروز اعزام نخستین گروه از دیپلمه های برگزیده کشورمان به فرانسه در سال ۱۳۰۷ است.
ششمین دوره مجلس شورای ملی در دویست و چهل و ششمین نشست خود که در دومین و آخرین سال فعالیتش تشکیل شد، قانونی را به تصویب رساند که برپایه آن مهدی قلی خان هدایت ملقب به مخبرالسلطنه، نخست وزیر وقت رضا شاه پهلوی مکلف شد از اول خرداد ۱۳۰۷ اعتبارات ریالی و ارزی اعزام دیپلمه های برگزیده کشور برای تحصیل در اروپا را تأمین کند.
مجلس اعتبار سال اول اجرای قانون را ۱۰۰ هزار تومان پیش بینی نمود و طی شش سال اجرای قانون، ۱۰۰ هزار تومان به این مبلغ اضافه کرد به نحوی که در سال ششم ۶۰۰ هزار تومان برای اعزام دانشجویان به اروپا اختصاص یافت و دولت مهدی قلی خان باید در بودجه سالانه این اعتبار را تأمین می کرد.
تا پیش از تصویب قانون اعزام دیپلمه های برگزیده کشور برای تحصیل به اروپا، محصلان ایرانیِ متقاضیِ ادامه تحصیل در دانشگاه های اروپا مجبور بودند با هزینه شخصی در یکی از دانشگاه های غربی ثبت نام کنند.
پس از تصویب این قانون دانشجویانِ بورسیه باید در علوم و فنونی ادامه تحصیل می دادند که دولت مشخص می کرد.
این قانون به فارغ التحصیلان ایرانی اطمینان می داد بعد از برگشت به کشور با امتیازات ویژه و بدون طی بروکراسی و تشریفات اداری در پستهای بالای سازمانی مشغول به کار شوند.
تبعیت از قانون فرانسه
در نخستین سال اجرای قانون ۱۱۰ دانشجو برای تحصیل در دانشگاه های فرانسه بورسیه شدند. این تعداد دانشجو ۱۰ نفر از سهمیه سالانه تعیین شده توسط وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه بیشتر بود.
وزارتخانه مطبوع در دوره سلطنت رضا شاه پهلوی وظایف آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر، علوم و آموزش عالی و سازمان اوقاف را بر عهده داشت و از نظام اداری و آموزشی کشور فرانسه تبعیت می کرد.
در دوره سلطنت پهلویِ پدر، آموزش زبانهای خارجی از دوره دبیرستان و با اولویت آموزش زبان فرانسوی شروع شد و دیپلمه های فارغ التحصیلِ اعزامی به فرانسه هم دانشجویانی بودند که تحت نظارت سفارت فرانسه در تهران، نمره قبولی می گرفتند.
سابقه اعزام
دوره زمانی اعزام محصلان ایرانی به اروپا به دوره شاه عباس دوم صفوی بر می گردد که با اعزام افراد انگشت شماری چون محمد زمان خان شروع شد.
شاه عباس دوم به سبب علاقه زیاد به نقاشی اروپاییان زمان خان را برای آموختن سبک نقاشی رمی به ایتالیا فرستاد.
با این حال منابع تاریخی دوران سلطنت برادرزاده های آغا محمد خان قاجار، بنیانگذار سلسله قاجاریه را دوران شکوفایی اعزام محصلان متقاضی تحصیل در دانشگاه های اروپایی را سرآغاز سفرهای پیوسته آنان به کشورهای مختلف قاره سبز همچون فرانسه و انگلستان می دانند.
سفر محصلان و دانشجویان ایرانی از دوره پادشاهی فتحعلی شاه قاجار برادرزاده آغا محمد خان تا دوره احمد شاه، آخرین شاه قاجار ادامه داشت و در دوران سلطنت پهلوی ها رونق بیشتری یافت. در طول ۱۲۹ سال پادشاهی رسمی و ۱۴۳ سال پادشاهی غیررسمی شاهان قاجار بر ایران طی سه دوره حدود ۱۰۰ محصل به هزینه دولت برای تحصیل به اروپا اعزام شدند.
بنیانگذار سفر دانشجویان به اروپا
اولین فردی که مسیر سفر محصلان و دانش آموختگان به اروپا را باز کرد، سیدالوزراء میرزا عیسی حسینی فراهانی معروف به میرزای بزرگ بود. او وزیرِ عباس میرزا نایب السلطنه که پیش از پدرش فتحعلی شاه درگذشت، مشوق متقاضیان محصل در اروپا بود.
دوره اول
اولین دوره اعزام محصلان متقاضی تحصیل در دانشگاه های اروپایی مصادف شد با اعزام نخستین ایرانی ها به انگلستان. محمدکاظم نقاش باشی و میرزا بابا افشار ملقب به حاجی بابا در سال ۱۱۹۰ برای آموختن علم پزشکی به انگلستان اعزام شدند. سرپرست آنان در این سفر سرگرد ساترلند، یکی از افسران اسکاتلندی تبار بود که مدت ها در ایران زندگی می کرد.
محمدکاظم نقاش باشی در ۱۷ فروردین ۱۱۹۲ بر اثر بیماری سل در انگلیس درگذشت و با هزینه وزارت خارجه انگلیس در کلیسای سنت پانکرس لندن به خاک سپرده شد اما میرزا بابا افشار بعد از رسیدن به انگلستان ابتدا زبان انگلیسی آموخت تا بتواند به دانشکده پزشکی راه یابد با این وجود در رسیدن به هدف ناموفق ماند. او به کمک ساترلند توانست در مطب یک پزشک انگلیسی، کارآموزی کند و پزشک تجربی شود.
حاجی بابا بعد از ۸ سال اقامت در انگلستان در مرداد ۱۱۹۸ به ایران برگشت و دستیار و مترجم دکتر کورومیک، پزشک انگلیسی عباس میرزا شد. با اینکه او تحصیلات آکادمیک در رشته طب نداشت اما با آشنایی مختصر عملی و تجربی با روش های پیشرفته درمان سبب شد تا پزشکیِ اروپایی در ایران شناخته و اقبال عمومی روبرو شود.
بابا افشار پس از درگذشت عباس میرزا به دربار پسرش محمدشاه راه پیدا کرد و صاحب نفوذ فراوان شد. او دو پسر به نامهای میرزا محمدتقی اقبال الملک که داماد میرزا آقاخان نوری ملقب به اعتمادالدوله، صدراعظم ناصرالدین شاه شد و دیگری میرزاعلی، معین لشکر بود.
دوره دوم
در این دوره پنج نفر به اروپا اعزام شدند. این محصلان هم در زمان حیات عباس میرزا به انگلیس اعزام شدند. آنان چهار سال پیش از بازگشت حاجی بابا به ایران در اردیبهشت ۱۱۹۴ از طریق روسیه عازم انگلستان شدند و پنج ماه بعد در تاریخ ۱۰ مهر همان سال به بندر بارموت انگلستان رسیدند. مدت تحصیل و کارآموزی آنان در انگلیس سه سال و ۹ ماه و ۲۰ روز طول کشید. آنان بعد از بازگشت به ایران بعنوان دکتر و مهندس به کارهایی دولتی مشغول شدند.
سرپرستی این گروه را کلنل خان دارسی که مدتی افسر توپخانه تبریز بود برعهده داشت.
درخشش میرزا صالح
این پنج نفر هر کدام برای کسب حرفه و فنی راهی انگلستان شدند. میرزا رضا صوبه دار توپخانه برای تحصیل توپخانه و مهندسی، میرزا جعفر برای آموختن رشته مهندسی، میرزا جعفر برای آموختن طب و شیمی، میرزا محمدعلی چخماق ساز برای آموختن قفل و کلیدسازی و میرزا صالح برای تحصیل زبان و مترجمی با هزینه دولت به انگلستان اعزام شدند.
میرزا صالح شیرازی پسر حاجی باقرخان و منشی کلنل دارسی انگلیسی بود. او بسیار باهوش و توانا بود و قبل از سفر به اروپا به زبان انگلیسی مسلط بود و در دستگاه عباس میرزا نفوذ داشت. بیشتر از سه سال در انگلیس به تحصیل پرداخت و در سال ۱۱۹۷ به ایران بازگشت و به کار روزنامه نگاری و صنعت چاپ پرداخت و انتشار روزنامه را در ایران پایه گذاری کرد.
میرزا صالح خاطرات خویش را در کتابی به نام گزارش سفر میرزا صالح شیرازی نوشت.
او بعد از رفتن به ایران با عنوان مهندس شناخته شد و در دستگاه عباس میرزا پیشرفت کرد. در سال ۱۲۰۱ به نمایندگی از سوی ایران به انگلستان سفر کرد و به دستور ولیعهد تقاضای برکناری ویل لک وزیرمختار دولت انگلیس در ایران را بیان نمود. وی در این کار موفق شد و ویل لک معزول شد.
در جریان قتل الکساندر گریبایدوف سفیر روسیه در ایران در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۲۰۷، میرزا صالح شیرازی به همراه عباس میرزا برای عذرخواهی به سن پطرزبورگ روسیه سفرکردند. وی در زمان سلطنت محمد شاه قاجار به وزارت انتخاب|شد و لقب مستوفی نظام را دریافت کرد.
شهرت میرزا صالح برای چاپ روزنامه «کاغذ اخبار» و راه اندازی «چاپخانه» در ایران بود. این روزنامه ماهیانه چاپ می شد و نخستین شماره آن در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۲۱۶ چاپ شد اما پس از چند سال به سبب مشکلات مالی متوقف گردید. او سپس روزنامه وقایع اتفاقیه را حدود ۱۴ سال بعد در تاریخ ۱۸ بهمن ۱۲۲۹ منتشر نمود.
میرزا رضا مهندس باشی
میرزا رضا در رشته فنی و مهندسیِ نظامی آموزش دید و بعد از بازگشت به ایران از سوی محمد شاه به لقب «مهندس باشی» مفتخر شد. وی در این دوره در لشکرکشی محمد شاه به هرات افغانستان شرکت کرد و بناهای نظامی، قلعه و سنگر ساخت.
پس از محمد شاه در دوره ناصرالدین شاه، بعد از مشخص شدن محل راه اندازی مدرسه دارالفنون، به دستور میرزا محمدتقی خان امیرکبیر نقشه ساختمان دارالفنون را کشید و محمدتقی خان معمارباشی مامور ساختن آن شد.
میرزا رضا ۹۶ سال عمر کرد و تا آخر عمر از نظر مهندسی بسیار شهرت یافت. از او نوشته های فراوان همچون تاریخ پطر کبیر و تاریخ ناپلئون به یادگار ماند.
میرزا جعفرخان
میرزا جعفر خان مشیرالدوله فرزند میرزا محمدتقی وزیر تبریز از کارمندان دستگاه سیدالوزراء میرزا عیسی حسینی فراهانی معروف به میرزای بزرگ بود. او بعد از اعزام به انگلیس در بخش صنایع نظامی و توپخانه و قلعه سازی آموزش دید و بعد از بازگشت به ایران توسط عباس میرزا به لقب «مهندس باشی» مفتخر و فرماندهی یکی از واحدهای نظامی به او واگذار شد.
جعفر خان در زمان محمد شاه لقب «مشیرالدوله» را هم از آنِ خود کرد و بعنوان سفیر ایران در کشور عثمانی - ترکیه - انتخاب شد. او اختلافات ایران و عثمانی را با امضای قراردادهایی کم کرد. جعفر خان در سال ۱۲۳۷ در زمان ناصرالدین شاه سفیر ایران در انگلیس شد بعد از آن، تولیت آستان قدس رضوی را تا انتهای عمر بر عهده گرفت.
میرزا محمد خان
میرزا محمد خان چخماق ساز بعد از بازگشت به ایران به ریاست کارخانه اسلحه سازی رسید و عنوان محمدعلی خان «قورخانه چی باشی» را به دست آورد.
میرزا جعفر
میرزا جعفر برای آموختن شیمی و طب به انگلیس فرستاده شد.
دوره سوم
در سال های سلطنت محمد شاه قاجار بر ایران گروه سوم از محصلان ایرانی به سرپرستی حسین خان نظام الدوله معروف به آجودان باشی به اروپا اعزام شدند.
هدف مسافرت آجودان باشی به اروپا مأموریت سیاسی و برای حل اختلاف دولت ایران با دول انگلیس و فرانسه بود. هیات همراه آجودان باشی ۱۷ نفر بود که پنج نفر برای آموزش نظامی در فرانسه انتخاب شدند.
میرزا فتاح خان گرم رودی در کتاب سفرنامه اش نوشت: «پنج نفر در فرانسه به آموختن علوم نظامی مشغول شدند که عبارت بودند از محمدحسن خان برادرزاده آجودان باشی، میرزا عبدالرحیم بیک یاور برادرزاده میرزا فتاح خان، عزیز خان و برادرزاده دیگر میرزا فتاح. آنان در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۲۱۸ از شهر لیون فرانسه به طرف بندر مارسی فرانسه رفتند و با کشتی به سمت استانبول حرکت کردند که به ایران بیایند.»
دوران امیرکبیر
پس از عباس میرزا، میرزا محمدتقی خان فراهانی ملقب به امیرکبیر اعزام محصلان متقاضی تحصیل در دانشگاه های اروپایی را با روشی جدید ادامه داد. او با بنا کردن مدرسه دارالفنون در سال ۱۲۳۰ استادان اروپایی را به ایران آورد و استخدام کرد. اغلب استادانی که امیرکبیر استخدام کرد از بلژیک که منافع سیاسی و اقتصادی کمتری در ایران داشت، انتخاب شدند. با شروع به کار مدرسه دارالفنون دیگر نیاز نبود همچون گذشته محصلان مجبور به سفر به کشورهای اروپایی شوند.
فارغ التحصیلان مقطع دبیرستان در مدرسه دارالفنون، اجازه داشتند برای کسب تحصیلات عالیه به خارج سفر کنند. هفت سال بعد از فعالیت دارالفنون، نخستین دوره دانش آموختگان این مدرسه به همراه دیگر محصلان اعزامی از دستگاههای حکومتی در سال ۱۲۳۷ در چارچوب یک گروه ۴۲ نفره به فرانسه اعزام شدند.
توقف اعزام دانشجو
روند اعزام دانشجو به اروپا ۱۰ سال بعد از شروع دوره ۴۸ ساله پادشاهی ناصرالدین شاه یعنی از سال ۱۲۳۷ تا دو سال پس از به قدرت رسیدن احمد شاه قاجار یعنی در سال ۱۲۹۰ به علل نامشخصی کند و متوقف گردید. در طول توقف ۵۳ ساله اعزام دانشجو به اروپا، افرادی که خود توانایی مالی داشتند، فرزندانشان را برای تحصیل راهی اروپا کردند.
پهلوی ها
روند کند اعزام دانشجو به اروپا بعد از دوران نهضت مشروطه متوقف گردید. با روی کار آمدن رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۰۴ این روند از نظر کمی و کیفی سرعت بیشتری گرفت حتی با تصویب قانون اعزام محصلان به اروپا در ششمین دوره مجلس شورای ملی در خرداد سال ۱۳۰۷ سامان و داوم بهتری گرفت.
بر اساس تصمیم وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه در سال سوم سلطنت رضا شاه در ایران که مصادف با سال ۱۳۰۷ بود، این وزارت خانه از این سال تا سال ۱۳۱۰ بالغ بر ۳۹۱ محصل را به اروپا اعزام کرد. علاوه بر وزارت معارف حدود ۱۰۰ نفر هم توسط سایر موسسات دولتی به اروپا اعزام شدند.
تعداد کل محصلانی که به صورت غیردولتی و با هزینه شخصی به اروپا اعزام شدند هم ۱۱۶۵ نفر بود.
با سر رسید قانون اعزام محصلان به اروپا در سال ۱۳۱۳، وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه، شاگردان اول و دوم دانشکده های دانشگاه تهران و دیگر مدارس عالی را برای اعزام به خارج در اولویت قرار داد که این روند تا نزدیکی پیروزی انقلاب اسلامی با تغییراتی ادامه یافت.
البته در این زمان هر یک از وزارت خانه ها و موسسات دولتی و دانشگاه ها، جدا از روند عمومی وزارت معارف، از بودجه عمومی دولت برای اعزام دانشجو به خارج، استفاده کردند
آخرین اصلاحیه قانونی برای اعزام دانشجو به خارج در سال ۱۳۳۹ انجام شد. بر طبق این اصلاحیه به جز دانشجویان رتبه اول هر یک از رشته های دانشگاهی که با هزینه وزارت علوم اعزام می شدند، برای کسانی که تمایل داشتند با هزینه شخصی به اروپا اعزام شوند، شرط گذاشته شد. این سیاست ها، باعث شد عمده اعزامی ها به کشورهای اروپایی از طبقه مرفه که توانایی پرداخت هزینه های تحصیل فرزندانشان را داشتند، صورت گیرد.
اعزام دانشجو به این شیوه باعث افزایش کمی تعداد دانشجویان ایرانی در کشورهای اروپایی شد طوری که در سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۲ حدود ۳۰ هزار محصل ایرانی برای تحصیل به دانشگاههای اروپایی اعزام شدند.
روند اعزام دانشجو به خارج تا سالهای آخر عمر محمدرضا شاه پهلوی هم ادامه یافت و از مرز ۱۰۰ هزار نفر گذشت.
سرشناس ترین ها
۱۱ نفر از شاخص ترین محصلان اعزامی به اروپا، مشخصا کشور فرانسه مشتمل بر مهدی بازرگان، عبدالله ریاضی، سید علی شایگان، مهدی آذر، کریم سنجابی، سید احمد رضوی طباطبایی، محمدعلی ملکی یزدی، رضا رادمنش، خلیل ملکی، لطفعلی صورتگر و غلامعلی فریور بودند که همگی با مدرک دکتری از دانشگاه های این کشور فارغ التحصیل شدند و به ایران برگشتند و در بخش های مختلف اقتصادی، قضایی، حقوقی، پزشکی، سیاسی، روزنامه نگاری، ادبی و دانشگاهی منشاء تحولات عمیقی در ایران شدند.
مهدی بازرگان
نخست وزیر دولت موقت و یک دوره نماینده مجلس شورای اسلامی، عضو جبهه ملی دوم. دولتمرد، از مؤسسان حزب نهضت آزادی ایران، استاد دانشگاه، پژوهشگر قرآن.
او نخستین دانشیار دانشگاه تهران بود و مدتی بعد استاد و به مدت شش سال رئیس دانشکده فنی دانشگاه تهران شد همینطور مبتکر و بنیانگذار نخستین نهاد ارتقای اجتماعی به نام مکتب «متاع» بود.
عبدالله ریاضی
مدرس دانشگاه، ریاضی دان و سیاست مدار ایرانی بود. وی در دوره های ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ مجلس شورای ملی عضو این مجلس بود و طی سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ ریاست این مجلس را برعهده داشت.
اوی از سال ۱۳۱۴ تدریس در دانشگاه تهران را شروع کرد و از ۱۳۲۵ تا ۱۳۴۲ ریاست دانشکده فنی دانشگاه تهران را برعهده داشت. ریاضی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ دستگیر شد و با محکوم شدن در دادگاه انقلاب اسلامی در فروردین ۱۳۵۸ با حکم حجت الاسلام صادق خلخالی اعدام شد.
سید علی شایگان
از رهبران سیاسی طراز اول ایران، از بنیانگذاران نهضت مقاومت ملی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، از بنیان گذاران لایحه های دیوان قضایی بین الملل، روزنامه نگار و حقوقدان، فارغ التحصیل رشته دکترای دانشکده حقوق دانشگاه پاریس، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران، از اولین استادان رشته حقوق مدنی در دوره دکترای حقوق در دانشگاه تهران، مستشار حقوقی وزارت دارایی و نویسنده کتاب «حقوق مدنی» بود.
مهدی آذر
پایه گذار رشته طب داخلی در ایران، وزیر فرهنگ دولت دکتر محمد مصدق، وزیر امور خارجه دولت موقت دکتر مهدی تاجر و نماینده مجلس شورای ملی بود.
کریم سنجابی
وزیر فرهنگ دولت محمد مصدق، وزیر خارجه ایران در دولت مهدی بازرگان، نایب رئیس هفدهمین دولت مجلس شورای ملی و استاد دانشگاه تهران، دولتمرد، استاد حقوق و از رهبران جبهه ملی ایران و حزب ایران بود.
سید احمد رضوی طباطبایی
وزیر بهداری دولت دکتر محمد مصدق، از پیشگامان مبارزه با مرض مالاریا در ایران و استاد دانشگاه تهران بود.
محمدعلی ملکی یزدی
نماینده شهرستان لاهیجان و لنگرود در مجلس شورای ملی و رئیس فراکسیون پارلمانی حزب توده ایران در چهاردهمین دوره مجلس شورای ملی بود.
رضا رادمنش
از رهبران جنبش کمونیستی ایران و از اولین دانش آموختگان ایرانی در رشته فیزیک مدرن و مدرس رشته فیزیک در دانشگاه لایپزیگ و آکادمی علوم آلمان شرقی بود.
خلیل ملکی
از تئوریسین ها و سیاستمداران عصر پهلویِ پسر، از بنیانگذاران جبهه ملی اول، نقش موثری در ملی شدن صنعت نفت ایران داشت و از حامیان دکتر محمد مصدق تا پیش از کودتای سیاسی – نظامی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اما پس از آن در مقابل این حادثه تلخ سیاسی سکوت کرد.
لطفعلی صورتگر
استاد دانشگاه کلمبیای آمریکا، رئیس دانشگاه شیراز، عضو فرهنگستان ایران، استاد دانشگاه، شاعر، نویسنده و مترجم، مدیر مجله آموزش وپرورش بود.
غلامعلی فریور
عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، کارمند وزارت خانه پیشه، هنر و بازرگانی، رئیس سازمان برق تهران، رئیس کل معادن کشور، نماینده خریدهای خارجی ایران از کشور سوییس، از پایه گذاران حزب ایران، نماینده مجلس شورای ملی، نماینده تجاری ایران به آلمان غربی در دولت دوم دکتر محمد مصدق از سرشناس ترین دانشجویان دانشگاه تهران بود.
بسیاری از محصلان این گروهِ ۱۱۰ نفره تحصیلات خود در فرانسه را تا مقطع دکترا ادامه دادند و در سالهای ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ به ایران برگشتند.
قانون اعزام ۱۳۰۷
قانون اعزام محصلان به اروپا مشتمل بر شش ماده و چهار تبصره در اول خرداد ۱۳۰۷ به شرح زیر به امضای حسین پیرنیا، رئیس مجلس شورای ملی رسید.
ماده اول - دولت مکلف است اعتبارات ذیل را برای اعزام شاگرد به خارجه شامل مرکز و ولایات جهت تکمیل تحصیلات در علوم و فنونی که ازطرف دولت معین خواهد شد در بودجه سنوات ذیل منظور دارد از عده محصلین اعزامی بایستی همه ساله لااقل صدی سی و پنج برای تحصیل فن تعلیم و تربیت اعزام شوند.
سال ۱۳۰۷: یکصد هزار تومان. سال ۱۳۰۸: دویست هزار تومان. سال ۱۳۰۹: سیصد هزار تومان. سال ۱۳۱۰: چهارصد هزار تومان. سال ۱۳۱۱: پانصد هزار تومان و سال ۱۳۱۲ و سنوات بعد ششصد هزار تومان.
تبصره ـ اعتباراتی که به باعث قوانین مخصوصه اختصاص به اعزام محصلان به خارجه دارد و همینطور اعتباراتی که در بودجه ۱۳۰۷ وزارت خانه ها تخصیص به این نوع خرج داده شده باید در آتیه محفوظ بماند و اعتبارات مذکور در این ماده علاوه بر اعتبارات فوق الذکر خواهد بود.
ماده دوم ـ محصلان اعزامی باید واجد شرایط ذیل باشند:
الف ـ تابعیت ایران و ایرانی بودن.
ب ـ دادن امتحان مطابق پرگرام مسابقه که از سوی وزارت معارف تهیه خواهد شد و نباید کمتر از پرگرام مدارس متوسطه باشد. دارندگان تصدیقنامه مدارس عالیه یا متوسطه یا فنی با تساوی سایر شرایط مسابقه حق تقدم خواهند داشت.
ج ـ تقبل اینکه در ممالک و در شعب علمی که از سوی دولت معین خواهد شد تحصیل کرده و بعد از فراغ از تحصیل و دریافت دیپلم ظرف مدتی را که در خارج به خرج دولت تحصیل کرده اند در شعبه تحصیلات خود به دولت خدمت نمایند.
تبصره ـ اعلان مسابقه محصلین دو ماه پیش از موقع آن در تمام مملکت منتشر می شود.
ماده سوم ـ دولت مکلف است کلیه کسانی را که بر اساس این قانون فارغ التحصیل می شوند در شعبی که در ارتباط با تحصیلات آنها است، مصدر خدمت نماید و درصورتیکه از تاریخ مراجعت به ایران تا مدت شش ماه خدمتی به آنها رجوع نگردید، می توانند برای خود شغل دیگری تدارک نمایند ولی هرگاه بعدا تا مدت چهار سال استخدام آنها مورد احتیاج دولت واقع شد به آنها اخطار می شود و بعد از سه ماه از تاریخ اخطار باید حاضر خدمت شوند دراین صورت اگر بلافاصله خدمتی ارجاع نگردید دولت مکلف است مادام که خدمتی رجوع نکرده حقوق رتبه آنها را پرداخت نماید.
تبصره ـ مواد ۶۷ و ۷۳ قانون استخدام کشوری شامل حال محصلان مذکور نخواهد بود و دولت می تواند محصلان مزبور و همینطور کلیه کسانی را که از مدارس عالیه فارغ التحصیل شده و به دریافت دیپلم (از درجه لیسانس به بالا) نائل آمده اند بدون طی خدمت ابتدایی با رتبه سه اداری به خدمت بپذیرد و تا رتبه ۶ اداری آنها را بعد از توقف دو سال در یک رتبه به رتبه بالاتر ارتقاء بدهد.
اصلاحیه: به باعث قانون ۲۱ آذر ماه ۱۳۰۸ دارندگان دیپلم لیسانس مدرسه دارالمعلمین عالی با رتبه چهار اداری به خدمت پذیرفته می شوند.
ماده چهارم ـ وزارت معارف مکلف است محصلان اعزامی را در تحت مواظبت و مراقبت سرپرست های مخصوص قرار دهد و حقوق سرپرست ها و مخارج و مصارفی که به سبب این کار پیدا می شود از اعتبارات مذکوره در ماده اول این قانون تأمین خواهد شد ولی میزان آن علی ایحال در سه سال اول سالیانه از دوازده هزار تومان و بعدها از ۲۴ هزار تومان نباید تجاوز کند.
تبصره ـ سرپرست های اعزامی مکلفند نسبت به محصلان ایرانی که به خرج اولیای خود در محل اقامت آنها مشغول تحصیل می باشند با رضایت اولیاء آنها هم مراقبت و مواظبت کامل نمایند.
ماده پنجم ـ کلیه صرفه جویی هایی از این محل به مصرف همین مبحث خواهد رسید.
ماده ششم ـ نظامنامه اجرای این قانون را وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه تهیه کرده و مأمور اجرای آن هم خواهد بود. این قانون که مشتمل بر شش ماده است در جلسه اول خرداد ماه ۱۳۰۷ شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
منابع:
مونیکا رینگو، همان، ص ۱۱۲
حسین محبوبی اردکانی، همان، صص ۳۵۴- ۳۲۰
اسماعیل رائین، فراماسو نری در ایران، تهران: امیر کبیر، ۱۳۵۷، ص ۴۷
میرزا مصطفی افشار، سفر نامه خسرو میرزا، به تلاش محمد گلیچین، تهران: امیر کبیر، ۱۳۴۹، ص ۷۱ و ۸۰
حسین محبوبی اردکانی، تاریخ تأسیسات تمدنی جدید در ایران، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۰، صص۳۲۰-۲۵۳
مونیکا رینگو، آموزش، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: ققنوس، ۱۳۸۱، صص۱۲۱-۱۱۴
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب