مركز پژوهش های مجلس بررسی كرد؛
پارک های علم و فناوری کشور به سمت تخصصی شدن حرکت کنند
دانلود عکس: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با تأکید بر بازبینی نحوه پایش و ارزیابی پارک های علم و فناوری کشور، تأسیس پارک های تخصصی و تقاضامحور با مشارکت بخش خصوصی را ضروری برشمرد.
به گزارش دانلود عکس به نقل از مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان ارائه مدل اولیه دسته بندی پارک های علم و فناوری کشور مبتنی بر فاکتورهای ارزیابی و عملکرد، مدل اولیه ای به کمک فاکتورهای مبتنی بر راندمان و کارایی برای پارک هایی با درآمد بیش از یک هزار میلیارد تومان (همت) پیشنهاد شده است. باتوجه به نبود استاندارد مشخصی برای ارائه آمار توسط پارک های علم و تکنولوژِی، لزوم تدوین استانداردها و دستورالعمل های مشخص برای اندازه گیری فاکتورهای ارزیابی احساس می شود و لازم است پارک های علم و فناوری نسبت به جمع آوری داده ها با جزئیات بیشتر و ارائه آن به نهادهای ارزیاب اهتمام بیشتری داشته باشند. گزارش های وزارت علوم تحقیقات و فناوری نشان میدهد تعداد شاغلین مستقر در کلیه پارک های علم و فناوری بیش از ۷۳ هزار نفر و مجموع درآمد کل پارک ها در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۳ همت بوده است. بیشترین درآمد کل را پارک فناوری پردیس (حدود ۲۰ همت) اعلام نموده (البته این عدد با مقدار ۴۲۷ میلیارد تومان گزارش شده به وزارت علوم متفاوت است) و پس از آن شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان با حدود ۵/۵ همت قرار دارد. در ادامه، به ترتیب پارک های استانهای سمنان، البرز، آذربایجان شرقی، دانشگاه تهران و فارس با پایه درآمد حداقل یک همت به بالا قرار دارند. مجموع درآمد حاصل از صادرات پارک های علم و فناوری در سال ۱۴۰۰ نیز ۱۲۳ میلیون دلار است که حدود ۹۰ درصد آن متعلق به پارک های علم و فناوری با درآمد بیش از یک همت است. عملکرد پارک های علم و فناوری منتخب وفق فاکتورهای ارزیابی - تعداد شرکتها و واحدهای مستقر در شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان با ۶۴۱ واحد بیشترین مقدار را نسبت به سایرین دارد و پس از آن پارک آذربایجان شرقی و پردیس به ترتیب با ۴۴۱ و ۳۱۷ واحد در رتبه های بعدی قرار دارند. - بیشترین تعداد شاغلین را پارک پردیس و شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان و در حدود ۸۵۰۰ نفر گزارش کرده اند. آمار اشتغال بصورت کلی است و تفکیکی از میزان اشتغال به ازای شرکت های دانش بنیان، واحدهای فناور، استارت آپ ها، شتاب دهنده ها و امثال این ارائه نشده است. - بطور متوسط ۳۰ درصد شرکت های مستقر در پارک های منتخب از نوع دانش بنیان هستند. در پارک دانشگاه تهران بیش از ۵۰ درصد شرکتها از نوع دانش بنیان بوده و پارک های سمنان و آذربایجان شرقی نیز با ۱۱ و ۱۴ درصد کمترین شرکت های دانش بنیان را دارا هستند. - بطور متوسط حدود ۲۵ درصد از شاغلین پارک های منتخب (با پایه درآمد حداقل یک همت به بالا)، شاغلین تحقیق و توسعه (دارای مدرک تحصیلات تکمیلی) محسوب می شوند. - متوسط اشتغالزایی در پارک پردیس، سمنان، البرز و دانشگاه تهران نسبت به سایر پارک های منتخب بالاتر است، اما با قطعیت نمی توان گفت این اشتغالزایی و روند افزایش سالیانه آن ناشی از رشد و بلوغ شرکت نوپا و تبدیل آن به شرکت بزرگتر است یا به سبب افزایش استقرار کسب وکارهای استارت آپی و شتاب دهنده ها. - شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان بیشترین درآمد صادراتی را با مبلغ ۵۳.۵ میلیون دلار نسبت به سایر پارک های منتخب در سال ۱۴۰۰ داشته است و پس از آن پارک فناوری پردیس با ۱۶.۵ میلیون دلار قرار دارد. - پارک فناوری پردیس به سبب درآمد بالا، بیشترین راندمان نیروی کار را داشته است (نزدیک به ۲.۴ میلیارد تومان/ نفر در سال). بااین حال، راندمان صادراتی شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان با فاصله از دیگر پارک ها (نزدیک به ۶۴۰۰ دلار/ نفر در سال)، در رتبه اول قرار دارد. - متوسط دانش فنی توسعه یافته در پارک فارس حدود ۱.۴ است. یعنی به ازای هر شرکت مستقر در پارک ۱.۴ عدد دانش فنی تجاری شده وجود دارد. این نسبت در پارک علم و فناوری البرز و شهرک تحقیقاتی اصفهان برابر با ۰.۵ است و نشان میدهد معادل با ۵۰ درصد شرکت های مستقر در آنها قادر بوده اند یک دانش فنی را توسعه داده و تجاری کنند. به همین ترتیب در پارک هایی همچون دانشگاه تهران، آذربایجان شرقی و سمنان نیز مقدار شاخص ۰.۳ است. این نسبت در پارک فناوری پردیس ۰.۱ است. ارائه مدل دسته بندی پارک های علم و فناوری بر طبق فاکتورهای راندمان درآمد کل و صادرات و متوسط دانش فنی تجاری شده * پارک های تحقیقاتی: این پارک ها با وجود اینکه به لحاظ دانش فنی توسعه یافته در وضعیت نسبتاً قابل قبولی هستند، اما راندمان ریالی و دلاری پایینی دارند. ماهیت تحقیق و توسعه ای بودن شرکت های مستقر، طولانی بودن روند توسعه دانش فنی و ضعف در انتقال فناوری، از دلیلهای پایین بودن درآمد و راندمان آنها به ازای افراد شاغل است. لزوم جذب سرمایه، اولویت دولت به پشتیبانی از تامین مالی این نوع پارک ها طی یک بازه زمانی مشخص و محدود، تقویت استقرار شتاب دهنده ها، کارگزاران و صندوق های پژوهش و فناوری بمنظور کمک به انتقال و تجاری سازی فناوری در آنها احساس می شود. نمونه های منتخب: پارک دانشگاه تهران، پارک آذربایجان شرقی. * پارک های فناوری: ویژگی اصلی این پارک ها راندمان صادراتی و متوسط دانش فنی تجاری شده بالاست. درآمد صادراتی به عنوان بخش قابل توجهی از درآمد کل پارک شمرده می شود. بااین حال بسته به اندازه پارک و اشتغال در آن و یا سطح فناوری های توسعه یافته (متوسط یا برتر) راندمان درآمد کل می تواند متغیر باشد. لزوم تمرکز بر تجاری سازی فناوری های برتر، افزایش سهم مشارکت شرکت های دانش بنیان کوچک و متوسط در زنجیره ارزش، ایجاد زیرساخت های مربوط به پایلوت های فناوری و کارگاه های نیمه صنعتی جهت توسعه کسب وکارهای نوپا، توجه به مالکیت فکری، ثبت اختراعات و برند و کوشش برای استقرار کارگزاران و جذب سرمایه بخش خصوصی در این پارک ها احساس می شود. نمونه های منتخب: شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک البرز، سمنان و فارس. * پارک های صنعتی (کسب وکاری): تمرکز اصلی این پارک ها بر اشتغالزایی، تولید و درآمدزایی با تکیه عمده بر بازارهای داخلی است. به این جهت راندمان صادراتی و متوسط دانش فنی تجاری شده آنها کم است. این پارک ها به سبب بزرگ بودن، معتبر بودن و داشتن فرصت های جذب سرمایه شرکت های بزرگ و بالغ قابلیت شبکه سازی مؤثر بین ذینفعان شامل صنعت، شرکت های دانش بنیان و دانشگاه، شبکه سازی پارک های علم و فناوری با کارکردهای مختلف، ایجاد بستر های تولید پایلوت و نیمه صنعتی، راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه صنایع بزرگ و تقویت ظرفیتهای صادراتی را دارند. نمونه منتخب: پارک فناوری پردیس. با اهمیت ترین فاکتورهای مورد ارزیابی در این گزارش عبارتند از: تعداد شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک، میزان اشتغال، درآمد کل و صادرات. پارک های مورد مطالعه که درآمد بالای ده هزار میلیاردریال (یک همت) عبارتند از: شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان. پارک فناوری پردیس. پارک علم و فناوری سمنان. پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی. پارک علم و فناوری البرز. پارک علم و فناوری دانشگاه تهران. پارک علم و فناوری فارس بررسی تجمیعی فاکتورهای ارزیابی پارک های علم و فناوری منتخب بمنظور درک بهتر از وضعیت هر پارک در فاکتورهای مورد نظر، ارزیابی فاکتورهای نسبی و راندمان هرکدام در کنار درآمد و اشتغال کل آنها در نمودار ۱۲ آمده و سپس به کمک نمودار نمودار ۱۳ سعی شده است دسته بندی از پارک ها برحسب مدل و کارکرد آنها ارائه شود. هدف از ترسیم این نمودارها ارزیابی میزان کارایی و خروجی های پارک های علم و فناوری بر طبق داده های موجود است.
بررسی دو نمودار ۱۲و ۱۳حاکی از آنست که پارک هایی با راندمان صادراتی بالاتر از ۲۵۰۰ دلار/ نفر (معادل ۱۰۰ میلیون تومان) همگی در شاخص متوسط دانش فنی و فناوری تجاری شده نسبتاً موفق عمل کرده اند، اما در راه مقابل، توسعه دانش فنی و تجاریسازی لزوماً سبب افزایش راندمان صادراتی نمی گردد. برای مثال در پارک های علم و فناوری دانشگاه تهران و آذربایجان شرقی با وجود اینکه حداقل ۳۰ درصد شرکت های مستقر دارای یک دانش فنی توسعه یافته هستند، اما راندمان صادراتی ندارند ضمن این که درآمد کل آنها هم زیاد نیست و به نظر میرسد قسمتی از این نتایج ناشی از فضای غالب و کارکرد حاکم بر پارک باشد. در نمودار ۱۳ پارک های منتخب متناسب با فاکتورهای راندمان نیروی کار نسبت به درآمد کل و صادرات، به سه دسته تقسیم شده اند. حد آستانه برای راندمان درآمد کل، یک و نیم میلیارد تومان و برای راندمان صادراتی حدود ۲۵۰۰ دلار (معادل صد میلیون تومان) در نظر گرفته شده است. باتوجه به بالا یا پایین تر بودن نسبت به سطح آستانه مذکور پارک های مورد مطالعه عبارتند از: - پارک هایی با راندمان ریالی و دلاری پایین: پارک های تحقیقاتی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی تا حد زیادی ماهیت تحقیقاتی دارند. بدین جهت اتصال فرایندهای تحقیق و توسعه به انتقال و فروش فناوری و تولید محصول در آنها به کندی رخ می دهد و نیازمند تقویت است. به مفهوم عام، این پارک ها تولید محور نیستند و ازاینرو دامنه درآمدی و تنوع درآمد آنها بالا نیست. - پارک هایی با راندمان دلاری بالا / راندمان ریالی متنوع شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک علم و فناوری البرز، سمنان و با مقداری چشم پوشی پارک علم و فناوری فارس در این دسته قرار دارند. بخش قابل توجهی از درآمد این نوع پارک ها حاصل از درآمدهای صادراتی است و توسعه دانش فنی و فناوری تجاری شده در آنها نیز قابل قبول است. این بدان معناست که کیفیت و رقابت پذیری محصولات و خدمات در بازار صادراتی به توسعه دانش فنی و فناوری وابسته است و پارک هایی با راندمان صادراتی بالا که بطور متوسط ۵۰ درصد شرکت های مستقر در آنها دارای حداقل یک دانش فنی و فناوری تجاری شده هستند، ماهیت فناورانه دارند. بااین حال متنوع بودن مقدار راندمان ریالی میتواند ناشی از اندازه پارک علم و فناوری (بزرگ یا متوسط بودن) و یا ناشی از میزان درآمد کسب شده برحسب سطح فناوری تجاری شده باشد. ازاینرو پارک های فناورانه با راندمان ریالی رو به بالا منتسب به آن دسته از پارک هایی هستند که میزان اشتغال در آنها نسبت به سایرین کمتر است. - پارک هایی با راندمان ریالی بالا، راندمان دلاری پایین: پارک های صنعتی (کسب وکاری) در این نوع پارک ها، تمرکز اصلی بر تولید، درآمدزایی و اشتغالزایی است. ازاینرو ایجاد تکنولوژیهای جدید و تجاری سازی دارایی های فکری کمتر در آنها بروز می یابد و در اولویت های بعدی این نوع پارک ها قرار دارد. پس کمتر بودن سطح رقابت پذیری فناوری های توسعه یافته در پارک، تا حدودی بر درآمدهای صادراتی هم اثر خواهد گذاشت. اطلاعات فعلی مستخرج از فاکتورهای معرفی شده نشان میدهد درآمد پارک فناوری پردیس و درنتیجه راندمان ریالی آن بطور قابل توجهی بالاتر از سایر پارک های منتخب بوده و متوسط دانش فنی تجاری شده آن از همه پارک ها کمتر است (۱۰ درصد) که بر درآمد صادراتی و راندمان صادراتی اثر منفی داشته است. این پارک درآمد غیررسمی حاصل از صادرات شرکت های مستقر را نزدیک به درآمد صادراتی رسمی آن عنوان کرده است، اما حتی با لحاظ کردن صادرات غیررسمی نیز، نسبت درآمد صادراتی به درآمد کل این پارک حدود ۷ درصد است. پارک فناوری پردیس بستر های لازم را برای حضور ۳۴ درصدی شرکت های دانش بنیان و همین طور تعداد قابل توجهی کسب وکارهای نوپا و شتاب دهنده ها فراهم ساخته و اشتغالزایی آن بالاست. به هر صورت خروجی حاصل (تمرکز بر درآمدزایی و اشتغالزایی) نشان میدهد این پارک در دسته بندی پارک های علم و تکنولوژِی، یک پارک صنعتی (کسب و کاری) و تولید محور بوده، شرکت های مستقر در آن دارای فناوری های بالغ شده و متمرکز بر بازارهای داخلی هستند. برخی اقدامات مورد نیاز بمنظور بهبود عملکرد پارک های علم و فناوری متناسب با ماهیت و کارکرد نوع پارک بر طبق ماهیت و کارکرد اقدامات مورد نیاز بهبود عملکرد پارک تحقیقاتی استفاده از فضاهای در اختیار دانشگاه یا سایر دستگاه های اجرائی بمنظور ایجاد زیرساخت های لازم برای استقرار و جذب سرمایه تقویت حضور شتاب دهنده ها و کارگزاران دانش و فناوری و صندوق های پژوهش و فناوری جذب سرمایه و تامین مالی فناوری (دولتی و خصوصی) ارزشگذاری دارایی های فکری پارک فناوری تخصصی و تقاضا محور شدن پارک های فناوری و توسعه فناوری های برتر تفکیک صنایع هدف هر پارک وفق اولویتها و آمایش سرزمینی جذب سرمایه بخش خصوصی ایجاد زیرساخت های مربوط به پایلوت های فناوری، کارگاه های نیمه صنعتی و لابراتوار ها جهت توسعه کسب وکارهای نوپا استقرار کارگزاران دانش و فناوری ابزار تشویقی برای حضور کارگزاران توانمند در استانها بهشرط عدم انحصار پشتیبانی از کارگزاران حوزه توانمندسازی بهشرط آموزش و توانمندسازی کارگزاران استانی پشتیبانی از مشارکت در سهام کارگزاران استانی توسط کارگزاران توانمند کشوری توجه به مالکیت فکری و ثبت اختراعات و برند پارک صنعتی ایجاد شبکه قوی ذینفعان شامل صنعت، شرکت های دانش بنیان و دانشگاه شبکه سازی پارک های علم و فناوری با کارکردهای مختلف جهت هم افزایی ایجاد زمینه های تولید پایلوت و نیمه صنعتی توانمندسازی کارگزاران تخصصی در حوزه شناسایی بازارهای صادراتی و نیازمندی های مندرج در بازارها راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه صنایع بزرگ در پارک ها هزینه کرد صنایع بزرگ در توسعه صنایع فناور و دانش بنیان کوچک منطقه فعالیت ظرفیت سازی برای صادرات بواسطه تعاملات بین المللی تدابیر لازم در سطح سیاست گذاری و نظارت: - تأسیس پارک های تخصصی و تقاضامحور قابل تأسیس با مشارکت بخش خصوصی و باتوجه به نیازها و پتانسیل های استانها. - حمایت و مشارکت دولت با بخش خصوصی در راه اندازی و تقویت فن بازارها، شتاب دهنده ها، لابراتوار های مرجع و کارگزاران تجاریسازی دانش و فناوری و استقرار آنها در پارک های علم و فناوری / تشویق و پشتیبانی از پارک های علم و فناوری ارتقا یافته در فاکتورهای عملکردی. - بازبینی نحوه پایش و ارزیابی پارک های علم و فناوری باتوجه به نوع و کارکرد پارک ها و لزوم حرکت به سمت تعیین سقف مالی و زمانی مشخص و محدود حمایت دولت از پارک ها بر طبق ماهیت متفاوت و عملکرد پارک های علم و فناوری در دسته خود. - ارزشگذاری دارایی های فکری و ایجاد زیرساخت های لازم جهت بهرهمندی از حقوق آن (از قبیل تسهیل در فرایندهای اجرائی شناسایی و ارزشگذاری دارایی های نامشهود بوسیله سازمان امور مالیاتی، انجمن حسابداران خبره، قوه قضاییه و کانون کارشناسان رسمی دادگستری و....)
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب